สภาลมหายใจเชียงใหม่

โครงการรถสองแถวโมเดล-รถโดยสารสาธารณะเครื่องยนต์สะอาด

โครงการรถสองแถวโมเดล
รถโดยสารสาธารณะเครื่องยนต์สะอาด

1. หลักการและเหตุผล

          ทุกๆปีระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน จังหวัดเชียงใหม่ต้องเผชิญกับปัญหาความเข้มข้นของฝุ่น PM2.5 ที่สูงเกินค่ามาตรฐานซึ่งมีแหล่งมลพิษหลักมาจากการเผาในที่โล่ง นับเป็นวิกฤตเรื้อรังที่เกิดขึ้นมายาวนานกว่า 15 ปี ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนและสร้างความเสียหายทางเศรษฐกิจอย่างมาก แต่ในพื้นที่เมืองเชียงใหม่ที่ยังไม่มีระบบขนส่งสาธารณะที่สมบูรณ์ ประชากรต้องมียานพาหนะส่วนบุคคล มีจำนวนยานพาหนะทุกประเทศจดทะเบียนจำนวน 1.54 ล้านคัน มลพิษอากาศจากการจราจรจึงเป็นแหล่งก่อมลพิษอากาศที่สำคัญ แหล่งกำเนิดฝุ่น PM2.5 เฉลี่ยทั้งปีที่มาจากการจราจรในจังหวัดเชียงใหม่ถึง 51.6%  (โฉมศรี ชูช่วย, 2563) ซึ่งเกิดจากการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์จากเครื่องยนต์ดีเซลและเครื่องยนต์ไม่ได้รับการซ่อมบำรุงอย่างสม่ำเสมอ PM2.5 จึงถูกปล่อยออกมาพร้อมกับก๊าซที่ทำให้เกิดมลพิษทางอากาศในรูปแบบของควันดำ

          จังหวัดเชียงใหม่มีจำนวนยานพาหนะใช้น้ำมันดีเซลที่จดทะเบียนทั้งหมด 380,673 คัน (สำนักงานขนส่งจังหวัดเชียงใหม่ พฤษภาคม 2564) ประกอบด้วยรถยนต์ส่วนบุคคล รถบรรทุกขนาดเล็ก (กระบะ) รถจักรยานยนต์ ในกลุ่มยานพาหนะเครื่องยนต์ดีเซลทั้งหมดมีรถโดยสารสาธารณะไม่ประจำทาง (รถแดง รถกระบะดัดแปลงเป็นรถสองแถว)  และรถโดยสารสาธารณะประจำทาง (รถสองแถว มีสีต่างๆตามเส้นทางที่ได้รับอนุญาต) รวมประมาณ 4,000 คัน ให้บริการรับส่งผู้โดยสารในเมืองถึงเขตวงแหวนรอบสองและระหว่างอำเภอกับเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ มีจุดรับส่งถ่ายเทผู้โดยสารในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ (เชื่อมเมืองกับ อ.แม่ริม อ.ฝาง อ.ดอยสะเก็ด อ.จอมทอง อ. สันกำแพง อ.แม่แตง อ.พร้าว อ.สันป่าตอง อ.แม่วาง)  กิจการรถโดยสารสาธารณะสองแถวเหล่านี้อยู่ภายใต้การดำเนินงานในรูปสหกรณ์ เช่นสหกรณ์นครเชียงใหม่เดินรถ จำกัด, สหกรณ์เดินรถสันกำแพง จำกัด และบริษัท เชียงใหม่ร่มหลวงเดินรถ

          แม้ว่าระเบียบของกรมการขนส่งจะกำหนดให้รถโดยสารสาธารณะตรวจสภาพรถทุกๆ 6 เดือนเพื่อให้รถโดยสารสาธารณะมีเครื่องยนต์สะอาด แต่ปัจจุบันผู้ประกอบการรถโดยสารสาธารณะได้รับผลกระทบอย่างมากจากสถานการณ์แพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 เพราะไม่มีนักท่องเที่ยวไทยและต่างชาติเดินทางมาเยือน อีกทั้งนักเรียน นักศึกษาเรียนออนไลน์ ส่งผลให้กิจการค้าและบริการขนาดเล็กต้องเลิกกิจการ มีคนเดินทางน้อยลง ปัจจุบันรถโดยสารสาธารณะมีผู้โดยสารเหลือเพียง 10 % จากปกติ แต่เนื่องจากปัญหามลพิษจากยานยนต์ยังคงเป็นแหล่งมลพิษหลักในพื้นที่เมืองต่อไปในระยะยาวที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างต่อเนื่อง สภาลมหายใจเชียงใหม่จึงใคร่จะนำปัญหาเรื่องเครื่องยนต์ปล่อยไอพิษควันดำหารือกับทุกภาคส่วนเพื่อสร้างความร่วมมือให้เกิดรถโดยสารสาธารณะเครื่องยนต์สะอาดในพื้นที่เทศบาลนครเชียงใหม่และอำเภอเมือง ด้วยการเปลี่ยนถ่ายน้ำมันเครื่องยนต์ และซ่อมบำรุงเครื่องยนต์อย่างสม่ำเสมอในราคาที่ย่อมเยา

2. เป้าหมาย

  1. สร้างกลไกการทำงานในการสร้างความเข้าใจและสร้างการมีส่วนร่วมระหว่างภาครัฐ เจ้าของรถสองแถว เจ้าของยานยนต์ และภาคธุรกิจเอกชนขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 จากเครื่องยนต์และแหล่งกำเนิดมลพิษอากาศในพื้นที่เมืองเชียงใหม่
  2. ลดแหล่งมลพิษอากาศจากยานยนต์ในจังหวัดเชียงใหม่โดยสร้างตระหนักในฐานะผู้ใช้ยานยนต์และร่วมลงมือรักษาเครื่องยนต์ให้ปลอดมลพิษ  เพื่อแก้ไขปัญหามลพิษอากาศ ไปพร้อมกับความพยายามลดการเผาในพื้นที่โล่งนอกเมืองที่เป็นพื้นที่ป่าและเกษตรกรรม

3. วัตถุประสงค์

  1. เพื่อพัฒนาความร่วมมือระหว่างผู้ประกอบการเดินรถขนส่งสาธารณะ ศูนย์จำหน่ายและบริการซ่อมบำรุงรถยนต์ ในการซ่อมบำรุงเครื่องยนต์ให้มีประสิทธิภาพในการเผาไหม้เชื้อเพลิงให้สมบูรณ์ขึ้น
  2. เพื่อเป็นต้นแบบของรถขนส่งสาธารณะเครื่องยนต์สะอาด กระตุ้นให้ผู้ใช้ยานยนต์ส่วนบุคคลในจังหวัดเชียงใหม่รักษาเครื่องยนต์ปลอดมลพิษอากาศ
  3. เพื่อสร้างความตระหนักถึงแหล่งกำเนิดฝุ่น PM2.5และมลพิษทางอากาศในพื้นที่เมือง
  4. เพื่อสร้างเครือข่ายทำงานแก้ไขปัญหาฝุ่นควันในเมืองเชียงใหม่ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม

4. หน่วยงานและองค์กรทีทำงานร่วมกัน 

          สำนักงานขนส่งจังหวัดเชียงใหม่ เทศบาลนครเชียงใหม่ สหกรณ์เดินรถโดยสารสาธารณะในจังหวัดเชียงใหม่ บริษัทน้ำมัน ผู้ประกอบการธุรกิจค้ารถยนต์และซ่อมแซมเครื่องยนต์(อู่)ในจังหวัดเชียงใหม่ และสภาลมหายใจเชียงใหม่ 

5. วิธีการดำเนินโครงการ

          1) สภาลมหายใจเชียงใหม่ประสานงานกับสำนักงานขนส่งจังหวัดเชียงใหม่ สหกรณ์ลานนาเดินรถ จำกัด, สหกรณ์นครเชียงใหม่เดินรถ จำกัด, สหกรณ์เดินรถสันกำแพง จำกัด, บริษัท เชียงใหม่ร่มหลวงเดินรถ จำกัด  และตัวแทนผู้ประกอบการยานยนต์ เข้าร่วมโครงการ

2) สภาลมหายใจเชียงใหม่ทำงานผ่านกลไกคณะกรรมการป้องกันแก้ไขปัญหาฝุ่นควันจังหวัดเชียงใหม่และประสานงานกับหน่วยงานรัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องกับการขนส่งสาธารณะและการจราจรในเทศบาลเมืองเชียงใหม่ ได้แก่ เทศบาลนครเชียงใหม่ สำนักงานขนส่งจังหวัดเชียงใหม่ สำนักทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดเชียงใหม่ ตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่ (กลุ่มงานจราจร) ภาคธุรกิจเพื่อสังคม เพื่อร่วมกันรณรงค์ให้เชียงใหม่เป็นเมืองปลอดควันดำจากเครื่องยนต์

          3) สภาลมหายใจเชียงใหม่ประสานกับภาครัฐ ธุรกิจเอกชนในท้องถิ่น และในส่วนกลาง (สำนักงานใหญ่บริษัทค้าน้ำมันต่างๆ) เพื่อดำเนินกิจกรรม         

3.1 ร่วมกับสำนักงานขนส่งจังหวัดเชียงใหม่ในการตรวจควันดำรถสองแถวประจำทุกครึ่งปี

โดยสภาลมหายใจเชียงใหม่ติดสติ๊กเกอร์ “รถเครื่องยนต์สะอาด เพื่ออากาศบริสุทธิ์” ให้รถที่ผ่านการตรวจเครื่องยนต์ตามมาตรฐาน ดำเนินการไปแล้วครั้งที่ 1 วันที่  12 กันยายน 2564 จำนวนรถโดยสารประจำทางสีเหลืองประมาณ 150 คัน 

                   3.2 สภาลมหายใจเชียงใหม่ประสานขอความสนับสนุนจากบริษัทค้าน้ำมันจำหน่ายน้ำมันเครื่องราคาพิเศษแก่เจ้าของรถโดยสารสาธารณะ เพื่อจุนเจือเจ้าของรถที่ได้รับผลกระทบอย่างหนักจากมาตรการควบคุมโรคระบาด นอกจากขาดรายได้ใช้จ่ายในชีวิตประจำวันแล้ว ยังไม่สามารถชำระหนี้สินค่าซื้อรถให้แก่สหกรณ์เดินรถได้

3.3 สร้างความร่วมมือจากผู้ประกอบการธุรกิจค้ารถยนต์และซ่อมแซมเครื่องยนต์(อู่)

ให้บริการตรวจสภาพ หรือซ่อมเครื่องยนต์รถสองแถวในราคาพิเศษ

                   3.4 สภาลมหายใจเชียงใหม่เป็นคณะทำงานหลักในการประสานงาน ติดตามและรายงานผลการดำเนินงานของโครงการ และจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์โครงการสองแถวโมเดล เพื่อขนส่งสาธารณะเครื่องยนต์สะอาด

6. ระยะเวลาดำเนินการ

เดือนกรกฎาคม 2564 – เดือนกรกฎาคม 2565  

ที่ปรึกษาโครงการ

  1. ดร. ชยันต์ วรรธนะภูติ         ผู้อำนวยการ ศูนย์ภูมิภาคด้านสังคมศาสตร์และการพัฒนาอย่าง                                ยั่งยืน คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
  2. นางสิริสุภา โตแสงชัย          ผู้ช่วยกรรมการบริหาร ฝ่ายบริการหลังการขาย                                                 บริษัท แสงชัยมอเตอร์เซลล์ จำกัด
  3. นายไพรัข โตวิวัฒน์             กรรมการ คณะกรรมการร่วมภาครัฐและเอกชน
  4. นายอาคม สุวรรณกันธา       กรรมการ รองเลขาธิการ หอการค้าเชียงใหม่

หัวหน้าโครงการ

          นางปลายอ้อ ทองสวัสดิ์ แผนพัฒนานโยบายขนส่งสาธารณะและรถพลังงานไฟฟ้า สภาลมหายใจเชียงใหม่ 

คณะทำงาน

  1. นางสาวสุกัญญา อุ่นใจ  ผู้ประสานงานแผนพัฒนานโยบายขนส่งสาธารณะและรถพลังงานไฟฟ้า

แผนพัฒนานโยบายขนส่งสาธารณะและรถพลังงานไฟฟ้า สภาลมหายใจเชียงใหม่ 81/6 ม. 14

ต.สุเทพ อ.เมือง เชียงใหม่ 50200

  • นายวันชนะ จิตตะ  ผู้ประสานงานแผนแผนพัฒนานโยบายขนส่งสาธารณะและรถพลังงานไฟฟ้า

บทความอื่นๆ

อ่านบทความอื่นที่เกี่ยวข้อง

ดุลพินิจ : นโยบาย และอำนาจตัดสิน

มีคนส่งเพจ “คุยกับอธิบดีกรมป่าไม้” มาให้ดู ท่านเอาภาพมุมสูงถ่ายจากเครื่องบินแสดงให้เห็นการทำลายเผาป่าอมก๋อย บางแปลงชัดเจนมาก เผาขยายที่ ไฟ …

ทรัพยากรธรรมชาติของชาติของประชาชน 1

“ป่าเป็นทรัพยากรธรรมชาติของชาติของประชาชนใช่มั๊ย?” เจ้าหน้าที่ที่ดูแลป่าใช้เงินภาษีของประชาชนใช่มั๊ย?” ป่าของทุกคนถูกไหม้ป่าถูกทำลาย ทุกคนก็อยากช่วยดู …

ทรัพยากรธรรมชาติของชาติของประชาชน 3

“ป่าเป็นทรัพยากรธรรมชาติของชาติของประชาชนใช่มั๊ย?” เจ้าหน้าที่ที่ดูแลป่าใช้เงินภาษีของประชาชนใช่มั๊ย?” ป่าของทุกคนถูกไหม้ป่าถูกทำลาย ทุกคนก็อยากช่วยดู …

โครงการเขียวสู้ฝุ่น / Green City

โครงการเขียวสู้ฝุ่น/Green City เป้าหมาย เชื่อมร้อยและผลักดันการฟื้นฟูระบบนิเวศ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ / พัฒนาแนวทางการจัดการเมืองสีเขียว เพื่อลดฝุ่นควั …